“قانون تجارت” چیست؟
قانون تجارت، قواعد و مقررات در زمینه حقوق تجارت است. حقوق تجارت مجموعه قواعدی و قوانینی است که بر روابط بازرگانان و اعمال تجارتی حاکم میباشد. بنابراین قانون تجارت مهمترین قانون در زمینه امور تجاری و امور مربوط به بازرگانان و تجار است. این قانون بر اساس قانون تجارت 1807 فرانسه ترجمه و تهیه شده است. البته حقوقدانان زیادی معتقدند که این قانون به جز قسمت مربوط به شرکت های سهامی، دارای ابهام است و دارای نواقص زیادی است.
قانون تجارت ایران چگونه است؟
قانون تجارت ایران مهمترین مجموعه مدون قوانین مربوط به امور بازرگانی در ایران میباشد که اساس حقوق تجارت ایران را تشکیل میدهد. این قانون در سیزدهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۱ در ششصد ماده توسط مجلس شورای ملی تصویب گردید.
تقسیم بندی قانون تجارت به چه نحو است؟
قانون تجارت شامل 16باب و 600 ماده میباشد. تقسیمبندی مواد این قانون به صورت زیر است:
باب اول) تجار و معاملات تجاری: از ماده 1 تا ماده 5 قانون تجارت است که به تعریف تاجر و عمل تجاری مطرح گردیده است.
باب دوم) دفاتر تجارتی و دفتر ثبت تجارتی: از ماده 6 تا ماده 19 که به ذکر نکاتی درباره دفاتر تجارتی و ثبت آنها مطرح گردیده است.
باب سوم) شرکتهای تجارتی: این قسمت از ماده 21 تا 93 قانون میباشد که بعدها در سال 47، 300 ماده درباره شرکتها جایگزین آن شد. پس ماده 21 تا 93 تبدیل به 300 ماده شده است که به موضوع شرکتهای سهامی، ایجاد، تغییر و انحلال در آنها مطرح گردیده است. از ماده 300 به بعد که جایگزین مواد 21 تا 93 شده است، مواد قانونی از شماره 94 دوباره از سر گرفته شده است. از ماده 94 تا 222 به سایر شرکتهای تجاری از جمله مسئولیت محدود، تضامنی، تعاونی و… پرداخته میشود.
باب چهارم) برات، فته طلب، چک: از ماده 223 تا ماده 319 به موضوع چک، سفته و برات مطرح گردیده است. برات البته این روزها کاربرد ندارد اما قواعد آن درباره انتقال، وصول، پشتنویسی و…به چک و سفته نیز انتقال پیدا میکند.
باب پنجم) اسناد در وجه حامل: که شامل ماده 320 تا ماده 334 میباشد.
باب ششم) دلالی: از ماده 335 تا ماده 356 به کلیاتی درباره دلال، اجرت دلال و مخارج وی پرداخته شده است.
باب هفتم) حق العمل کاری (کمیسیون): از ماده 357 تا ماده 376، موضوع حقالعملکاری واکاوی شده است.
باب هشتم) قرارداد حملونقل: از ماده 377 تا ماده 394 به موضوع متصدی حملونقل، قرارداد حملونقل و مسئولیت متصدی حملونقل عنایت شده است.
باب نهم) قائم مقام تجارتی و سایر نمایندگان تجارتی: شامل ماده 395 تا ماده 401 میباشد.
باب دهم) ضمانت: از ماده 402 تا ماده 411 نکاتی در باب ضمانت و ضامن مطرح گردیده است.
باب یازدهم) در ورشکستگی: این باب مشتمل از ماده 412 تا ماده 540، موضوعاتی درباره با ورشکستگی، تعیین عضو ناظر، تعیین مدیر تصفیه، وظایف مدیر تصفیه، توقیف اموال ورشکسته، فروش اموال و وصول مطالبات، تشخیص مطالبات طلبکاران، قرارداد ارفاقی، اقسام مختلف طلبکاران، دعوی استرداد و همچنین شکایت از احکام صادره راجع به ورشکستگی را مطرح کرده است.
باب دوازدهم) این باب از قانون تجارت در ورشکستگی به تقصیر و ورشکستگی به تقلب: از ماده 541 تا 560 به دو نوع خاص از ورشکستگی یعنی ورشکستگی به تقصیر و ورشکستگی به تقلب پرداخته شده است.
باب سیزدهم) اعاده اعتبار: از ماده 561 تا ماده 575 به موضوع اساسی اعاده اعتبار تاجری که تمام دیون خود را پرداخته باشد میپردازد.
باب چهاردهم) اسم تجارتی: ماده 576 تا ماده 582 قواعد حاکم بر اسم تجارتی را مشخص و تعیین کرده است.
باب پانزدهم) شخصیت حقوقی: در این باب از ماده 583 تا ماده 591 مقرراتی درباره اشخاص حقوقی، اقامتگاه و تابعیت و حقوق و وظایف آنها مطرح شده است.
باب شانزدهم) مقررات نهایی: از ماده 592 تا ماده 600 مقررات نهایی قانون تجارت شرح داده شده است.
گردآورنده: نهال بیات